THỤC KHANH
Theo sức cuốn của phong trào thi đua Quảng Trị chung sức xây dựng nông thôn mới, vừa qua, Hội Kiến trúc sư tỉnh Quảng Trị đã phát động đợt tập trung sáng tác phục vụ chương trình Xây dựng nông thôn mới.
Hưởng ứng đợt sáng tác, các kiến trúc sư đã thâm nhập thực tiễn đời sống kinh tế, văn hóa, tập quán, tín ngưỡng của nhân dân ở các vùng, miền nông thôn trong toàn tỉnh để thấy rõ rằng: Trừ một số rất ít có nhà ở hai tầng, nhà một gian, hai gian ngoài mặt đường để kinh doanh, còn phần lớn nhà ở nông thôn vẫn theo kiểu ba gian truyền thống là mẫu nhà lâu đời và phổ biến nhất. Trong bối cảnh nhu cầu cuộc sống ngày càng tăng, khuôn mẫu nhà ba gian truyền thống đã trở nên lỗi thời do chật hẹp, thấp bé, thiếu phòng ngủ và các tiện nghi sinh hoạt, học tập; nhà bếp hẹp và tối, không có phòng ăn riêng, không có khu vệ sinh trong nhà, không có nước máy và thiếu văn minh; chuồng trại xây cất manh mún, mất vệ sinh; trồng rất nhiều loại cây, nuôi cả gia cầm hoặc gia súc nhưng các loại cây trồng và vật nuôi có hiệu quả kinh tế thấp. Trong khi đó, cùng với sự phát triển của đất nước, nền kinh tế nông thôn của tỉnh Quảng Trị đã và đang chuyển dịch theo hướng tăng công nghiệp, dịch vụ, ngành nghề và tiếp tục đổi mới các hình thức tổ chức sản xuất, kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội được tăng cường, bộ mặt nhiều vùng nông thôn thay đổi, đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được cải thiện. Vì vậy, kiến trúc nông thôn mới của tỉnh Quảng Trị phải đáp ứng tốt nhất yêu cầu của cuộc sống mới vừa phù hợp với điều kiện hoạt động kinh tế-xã hội ngày càng đa dạng và nhu cầu sống ngày càng hiện đại, văn minh, vừa phù hợp với đặc điểm khí hậu khắc nghiệt ở địa phương, tạo được sự thông thoáng tối đa, tiết kiệm năng lượng, chống được tác động của nắng-mưa-gió-bão ngày càng tăng bởi tác động của biến đổi khí hậu. Từ đó, đội ngũ kiến trúc sư đang hành nghề của tỉnh đã đưa ra các giải pháp kiến trúc được lựa chọn trên các dự báo về phát triển kinh tế-xã hội của nông thôn Quảng Trị đáp ứng yêu cầu sử dụng của con người trong giai đoạn từ nay đến năm 2020 và lâu hơn nữa. Và, Tuyển tập Mẫu nhà ở nông thôn mới Quảng Trị đã tập hợp những tác phẩm có chất lượng tốt, có nội dung không trùng lặp và đa dạng, phù hợp với các đối tượng sử dụng khác nhau ở các vùng nông nghiệp, nông thôn trong toàn tỉnh.
Đạt yêu cầu cao về tính công năng, thích dụng, thẩm mỹ; đảm bảo tiện nghi, phù hợp với đời sống văn minh của nông thôn mới mà vẫn bảo tồn các giá trị truyền thống tốt đẹp của tập quán người dân Quảng Trị; phù hợp với điều kiện kinh tế trong giai đoạn 2010-2020 và phù hợp với điều kiện khí hậu gió mùa nóng ẩm nhờ vào khả năng thông thoáng, chiếu sáng tự nhiên tốt, tiết kiệm năng lượng theo tiêu chí kiến trúc xanh, xây dựng bền vững, các thiết kế mẫu nhà ở nông thôn mới của Hội Kiến trúc sư tỉnh Quảng Trị có khả năng ứng dụng cao. Đây là những sáng tạo nghệ thuật hướng tới việc giải quyết các yêu cầu đáp ứng nhu cầu xây dựng và sử dụng trước mắt giai đoạn 2010-2020 và thích hợp cho cả giai đoạn sau năm 2020; đáp ứng được các định hướng kiến trúc nông thôn Việt Nam nói chung và tỉnh Quảng Trị nói riêng; nhiều mẫu nhà cho nhiều đối tượng người dân sinh sống bằng các nghề khác nhau, cư trú ở các địa bàn khác nhau; dễ xây dựng, sử dụng nhiều vật liệu và nhân công sẵn có ở địa phương, có giá thành xây dựng hợp lý; có khả năng phân giai đoạn, đầu tư xây dựng dần, phù hợp với khả năng của người dân. Do đó, các giải pháp kiến trúc Nhà ở kiêm văn phòng hợp tác xã hoặc hộ chăn nuôi gia trại, Nhà ở hộ gia đình kiêm văn phòng công ty/hợp tác xã, Nhà ở hộ kinh doanh tiểu thủ công nghệ (cơ khí, mộc mỹ nghệ/dịch vụ)phù hợp với hộ nông dân “ly nông, bất ly hương”, Nhà ở vùng ngập lũ, Nhà ở hộ nuôi trồng thủy sản (ven biển), Nhà ở hộ trồng rau sạch/cây cảnh ven đô, Nhà ở trang trại vùng trung du và miền núi, Nhà ở của đồng bào Bru-Vân Kiều trong bản truyền thống ở vùng sâu, Nhà ở của người đồng bào Bru-Vân Kiều (làm du lịch cộng đồng), Nhà ở của người đồng bào Bru-Vân Kiều trong khu dân cư quy hoạch ổn định trong Tuyển tập Mẫu nhà ở nông thôn mới Quảng Trị cơ bản theo đúng định hướng “Hình thành tổng thể kiến trúc tại các thị tứ, trung tâm xã, cụm xã trên cơ sở tuân thủ các quy định của quy hoạch xây dựng; khuyến khích phát triển các công trình xây dựng ít tầng, mái dốc, kế thừa hình thức kiến trúc truyền thống, gắn bó hài hòa với khung cảnh thiên nhiên, phù hợp với điều kiện khí hậu địa phương. Phát triển kiến trúc tại các làng, xã cần lưu ý bảo tồn các truyền thống văn hóa và phong tục tập quán riêng biệt của mỗi địa phương; phù hợp với đặc điểm thiên nhiên, con người, kế thừa kinh nghiệm xây dựng, phòng chống thiên tai,…” về xây dựng kiến trúc nông thôn Việt Nam giai đoạn 2010-2020 và đáp ứng nhu cầu sau năm 2020.
Do kiến trúc sư Lê Cảnh Hùng, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư tỉnh Quảng Trị cùng tác giả Lê Viết Trung và các cộng sự Võ Quang Tuấn, Nguyễn Vũ Đại, Lê Bích Ngọc, Nguyễn Thị Quỳnh Như thực hiện, Tuyển tập Mẫu nhà ở nông thôn mới Quảng Trị bước đầu góp phần đưa mục tiêu: “Nâng cao chất lượng kiến trúc, tạo lập môi trường cư trú bền vững, đáp ứng yêu cầu xây dựng và phát triển văn hóa, kinh tế, xã hội trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, tạo tiền đề vững chắc cho quá trình hình thành và phát triển kiến trúc Việt Nam hiện đại, giàu bản sắc dân tộc… Bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa kiến trúc truyền thống và bản sắc dân tộc của kiến trúc nước nhà trong bối cảnh xu thế toàn cầu hóa” của Định hướng Kiến trúc Việt Nam đến năm 2020 của Chính phủ vào hiện thực đời sống nông thôn mới. Đặc biệt, Hội Kiến trúc sư tỉnh Quảng Trị giữ bản quyền tác giả đối với tất cả các mẫu thiết kế trong tuyển tập bản vẽ này, đồng thời giới thiệu và tặng miễn phí đến tất cả bà con nông dân trong toàn tỉnh không ngoài mục đích cùng cộng đồng làm nên sự thành công của chương trình Xây dựng nông thôn mới cũng như giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc và bảo vệ môi trường sinh thái của quê hương, đất nước.
Mẩu nhà ở vùng ngập lũ
Mẫu nhà ở hộ nuôi trồng thủy sản (ven biển)
Mẫu nhà ở hộ trồng rau sạch/ cây cảnh ven đô
Mẫu nhà ở đồng bào Bru - Vân Kiều (làm du lịch cộng đồng)